Instytut Pamięci Narodowej
Demontaż obiektu gloryfikującego system totalitarny w Wadowicach.
W dniu 24 listopada br. pracownicy techniczni krakowskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dokonali demontażu tablicy gloryfikującej system totalitarny, usytuowanej obok głównego wejścia do budynku byłych przedwojennych koszar 12 pułku piechoty w Wadowicach, przy ul. Lwowskiej 40. Demontażu dokonano za zgodą obecnych prywatnych właścicieli budynku, przy akceptacji Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, władz wojewódzkich oraz wojewódzkiego konserwatora zabytków (w związku z umieszczeniem budynku w indeksie zabytków województwa małopolskiego).
W okresie przedwojennym przed budynkiem koszar 12 pp został wybudowany pomnik ku czci żołnierzy walczących o niepodległość Ojczyzny. Pomnik został częściowo zniszczony przez okupantów niemieckich (usunięto rzeźbę żołnierza). Następnie w okresie powojennym pomnik został całkowicie usunięty z przestrzeni publicznej przez władze komunistyczne.
W roku 1981 na żądanie społeczeństwa pomnik został przywrócony staraniem „Solidarności”. Jednocześnie w powiązaniu z tym w pierwszej połowie lat 80. rozpoczęto starania o zgodę władz komunistycznych na wmurowanie obok pomnika, na budynku dawnych koszar, tablicy ku czci poległych i pomordowanych żołnierzy 12 pp. Ostatecznie – mimo trudności ze strony władz - taką tablicę udało się wmurować w rocznicę wybuchu wojny w dniu 1 września 1984 roku. Umieszczono ją na środku przestrzeni między oknami sąsiadującymi z głównym wejściem do dawnych koszar.
W kilka miesięcy później środowiska związane z komunistycznymi władzami i Służbą Bezpieczeństwa w inny sposób postanowiły zakłócić formę tego upamiętnienia. W tym celu w roku następnym, w rocznicę zakończenia wojny (t.j. 9 maja 1985 r.), na mocy własnych decyzji dokonały przesunięcia tablicy ku czci 12 pp na bok i wmurowania w jej bezpośrednim sąsiedztwie tablicy gloryfikującej walki z podziemiem niepodległościowym i opozycją polityczną, nazywane wówczas „walkami o utrwalenie władzy ludowej”. Tablicę formalnie poświęcono żołnierzom 18 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty, którzy w okresie powojennym byli wysyłani na tym terenie do tłumienia oporu podziemia niepodległościowego oraz do innych akcji represyjnych i propagandowych. Z reguły działania te były realizowane w asyście i pod nadzorem funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.
Władze komunistyczne zadbały aby tablica była podobna w formie ale nieco większa niż tablica umieszczona w roku 1984. Ze względów propagandowych w treści nowej tablicy walki „o utrwalenie władzy ludowej w latach 1945-1951” powiązano z wyrażeniem hołdu wobec żołnierzu pułku poległych „w bojach o wolność i niepodległość Polski Ludowej w czasie II wojny światowej”, mimo że ta jednostka w okresie wojny w ogóle nie funkcjonowała na terenie Wadowic ani w Małopolsce.
Istnienie tej tablicy wielokrotnie budziło sprzeciwy mieszkańców, którzy na znak protestu oblewali ją farbą. Były to formy obywatelskiego buntu przeciw zakłamywaniu historii Polski i gloryfikacji walk przeciw niepodległości Rzeczypospolitej.
Budynek jest obecnie przeznaczony do remontu. W przyszłości ma mieścić zaplecze handlowe i hotelowe dla turystów i pielgrzymów przybywających do Wadowic.
Krakowski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wyraża podziękowania dla prywatnych właścicieli budynku przy ul. Lwowskiej 40 za ich pomoc w usunięciu tablicy będącą wyrazem szacunku dla ofiar totalitaryzmów oraz zrozumienia obywatelskich obowiązków wypływających z narodowej pamięci.