Krzysztof Gruca
Nordycka Współpraca Obronna
W ostatnich kilku latach można zaobserwować szybki rozwój współpracy militarnej między Danią, Norwegią, Szwecją i Finlandią. Jest to efekt powołania w 2009 roku organizacji Nordyckiej Współpracy Obronnej. Widocznym skutkiem jej działania jest powstanie Nordyckiej Grupy Bojowej, której przewodzi Szwecja. Integracja wojskowa państw skandynawskich jest widoczna także na arenie międzynarodowej. Najlepszym na to dowodem jest powstanie Nordic Transition Suport Unit (NTSU), organizacji która od 2013 roku, w ramach prowadzonych przez NATO operacji w północnym Afganistanie, będzie wspierać stabilizację tego newralgicznego regionu świata. Do NTSU przystąpiły: Norwegia, Szwecja i Finlandia. Prawdopodobnie do wspólnych działań zostanie zaproszona także Łotwa. Jest to ważny sygnał dla Litwy i Estonii, gdyż pokazuje stosunek państw skandynawskich do możliwości rozszerzenia współpracy wojskowej o wspomniane państwa bałtyckie. Ma to znaczenie z uwagi na nieprzewidywalną i agresywną politykę zagraniczną Rosji, która zwiększyła w ostatnim czasie swoje wydatki na armię.
Niebezpieczeństwo wojny w regionie nordyckim
Ewolucji układów militarnych w subregionie bałtyckim towarzyszą także nowe zjawiska gospodarcze. Obydwa te czynniki są ze sobą ściśle związane. Przed Skandynawią rysuje się bowiem ciekawa perspektywa rozwoju ekonomicznego. Wydobycie ropy naftowej i gazu oraz rozwój rybołówstwa i transportu morskiego będą głównymi czynnikami, stymulującymi wzrost gospodarczy. Zjawiska te dotyczą nie tylko basenu Morza Bałtyckiego, ale także Arktyki i Morza Barentsa. Stabilny rozwój gospodarczy jest jednak uzależniony od poziomu bezpieczeństwa. Jakikolwiek konflikt między Rosją a państwami bałtyckimi czy też wokół Arktyki między mocarstwami pociągnie za sobą daleko idące konsekwencje dla państw nordyckich. W tym kontekście należy podkreślić, że w państwach tych rośnie niepewność dotycząca dalszego rozwoju NATO. Stabilność regionu jest bowiem w dużym stopniu uzależniona od zaangażowania USA w kwestie bezpieczeństwa europejskiego.
Nowe inicjatywy Nordyckiej Współpracy Obronnej
Utrzymywanie nowoczesnej armii na wysokim poziomie pociąga za sobą ogromne nakłady finansowe. W celu zwiększenia efektywności swoich wojsk państwa skandynawskie, działające w ramach Nordyckiej Współpracy Obronnej, zaplanowały nie tylko wspólne manewry wojskowe czy też udział w misjach pokojowych, ale także koordynację wspólnych zakupów wojskowych, rozwój transportu i logistyki. Działaniom tym sprzyjają podobieństwa kulturalne oraz bliskość strategiczna w wymiarze regionalnym i globalnym. Współpraca ta jest realizowana stopniowo na wielu płaszczyznach, począwszy od małych projektów obejmujących dwa państwa, aż do przedsięwzięć regionalnych, angażujących wszystkie państwa nordyckie.
Zmiana sposobu myślenia „Wikingów”
Głównym celem wspomnianych wyżej zadań jest zmiana sposobu myślenia żołnierzy i zwykłych obywateli z „narodowego” na „nordycki”. Jest to zadanie bardzo trudne, gdyż wszelkie przemiany ludzkiej mentalności zachodzą nieśpiesznie, a czasem są nawet niemożliwe do osiągnięcia bez przemiany pokoleniowej. Ponadto współpraca państw skandynawskich jest utrudniona ze względu na brak członkostwa Szwecji i Finlandii w NATO oraz na odmienne kierunki rozwoju sił zbrojnych w poszczególnych krajach. Dania, Norwegia, Szwecja i Finlandia nie bez obaw podchodzą też do rozszerzania współpracy o państwa bałtyckie. Powodem jest mały potencjał wojskowy Litwy, Łotwy i Estonii, a także niechęć do zwiększenia odpowiedzialności nordyckich członków NATO za bezpieczeństwo słabszych sojuszników.
Atrakcyjni Wikingowie
Współpraca nordycka staje się coraz bardziej interesująca dla państw bałtyckich. Wspólne interesy polityczne, gospodarcze a zwłaszcza wojskowe z państwami skandynawskimi są dodatkową gwarancją bezpieczeństwa i stwarzają możliwość większego manewru na arenie międzynarodowej dla Litwy, Łotwy i Estonii.
Fiasko polskiej polityki wschodniej
Na skutek zaniedbań w polskiej polityce wschodniej nasi bliżsi i dalsi sąsiedzi z północy odwrócili się od nas. Oddaliśmy inicjatywę Rosji, która konsekwentnie rozciąga swoje wpływy na terenach byłych republik ZSRR i państw Układy Warszawskiego, chcąc w ten sposób odzyskać utraconą niegdyś pozycję mocarstwa. Nasza bierność popchnęła Litwę, Łotwę i Estonię w stronę państw nordyckich. Polska zamiast stać się liderem regionu przyjęła rolę bezwolnego obserwatora. Warto zaznaczyć, że Łotwa już od dawna określała siebie jako państwo nordyckie. Swój pogląd na kwestię bezpieczeństwa zdefiniowała na nowo także Litwa, która w chwili obecnej podkreśla swoje powiązania ze Skandynawią. We wrześniu bieżącego roku Szwecja wyraziła zgodę na udział Litwy w Nordyckiej Grupie Bojowej. Jest to porażka polskiej polityki zagranicznej.