Przeskocz do treści

Jadwiga – kobieta, która została królem

janlorekJan Lorek

W czerwcu 2012 roku mija 15 lat odkąd Jadwiga Andegaweńska, kobieta, która została królem Polski, żona Władysława II Jagiełło, została ogłoszona świętą.

Jadwiga urodzona po 3 października 1373 r., prawdopodobnie 15 lub 18 lutego 1374. Była najmłodszą córką króla Węgier i Polski – Ludwika I Wielkiego, zwanego Węgierskim, z dynastii Andegawenów oraz Elżbiety, córki bana Bośni Stefana II. Ojciec Jadwigi przez papieży nazywany był „christianissiumus princeps”, co oznacza najbardziej chrześcijańskiego wśród panujących. Ponieważ nie posiadał syna starał się, aby uznano w Polsce prawa do tronu jednej z jego córek. Udało mu się to dzięki poparciu polskiej szlachty, które zapewnił sobie wystawionym w Koszycach, 17 września 1374 roku, przywilejem. Choć wcześniej wiązano ją z Węgrami, władcą Polski została Jadwiga.

W 1378, mając zaledwie kilka lat, poślubiła ośmioletniego Wilhelma Habsburga, syna księcia austriackiego Leopolda III. W tamtej rzeczywistości wystarczyło oświadczyć publicznie, gdy małżonkowie uzyskają pełnoletność, że pragną być małżeństwem, aby ślub był ważny. W połowie roku 1384 Jadwiga udała się do Polski i 16 października została koronowana na króla, chociaż władzę sprawowała rada złożona z wielmożów Małopolski. W 1385 został zawarty układ w Krewie, który przewidywał chrystianizację pogańskiej wtedy Litwy oraz przyłączenie jej do Polski, w zamian za rękę Jadwigi i koronę polską dla Jagiełły.

gorzowswjadwiga15 lutego 1386, uznana oficjalnie za pełnoletnią, Jadwiga (il. Obraz z Gorzowa koło Chełmka, za: parafiawgorzowie.pl), odwołała zawarte w dzieciństwie małżeństwo i trzy dni później poślubiła Władysława II Jagiełłę. Małżeństwo to uzyskało aprobatę papieża Urbana VI. Oznaczało to koniec wojen z Litwą i połączenie sił w walce z Krzyżakami. Wielkie Księstwo Litewskie pod koniec wieku XIV obejmowało oprócz Litwy także ogromne obszary Rusi. Nota bene Rusini byli chrześcijanami, ale prawosławnymi. Pobyt Krzyżaków w Europie, w momencie kiedy na jej terenach nie było już pogan, stał się nieuzasadniony. Wtedy to starali się unieważnić małżeństwo Jadwigi z Jagiełłą. Gniewosz z Dalewic, protektor Wilhelma Habsburga, oskarżył Jadwigę o zdradę małżeńską. Zostało to jednak zawyrokowane jako oszczerstwo, ponieważ Gniewosz nie był w stanie niczego udowodnić przed sądem. Oszczerca mógł zostać skazany na wygnanie lub śmierć, jednak Jadwiga zaproponowała inną karę: winny wszedł pod stół i „odszczekał”, co wcześniej powiedział. Jadwidze poczytuje się za zasługę rozpowszechnienie wiedzy. Była dobrze wykształcona, otaczała się ludźmi nauki. W testamencie zapisała klejnoty na odnowienie Akademii Krakowskiej. Na jej żądanie na język polski tłumaczono księgi.

karmelicinapiaskuUfundowała kościół Karmelitów w Krakowie, na Piasku (fot. dnidziedzictwa.pl). W budynek świątyni jest nawet wmurowany kamień z odciskiem jej stopy. Jak głosi legenda, oparła nogę na kamieniu, aby odpiąć od buta złotą klamrę i podarować kamieniarzowi, który miał chorą żonę i głodne dzieci. Okres samodzielnych działań Jadwigi, jako władcy, biorąc pod uwagę chociażby kwestię skrępowania jej ze względu na wiek, był krótki. Żyła niecałe 26 lat. Zmarła 17 lipca 1399 w wyniku osłabnięcia po ciężkim porodzie. Można też spotkać się z wersją, jakoby zmarłą przy porodzie. W wieku XV przygotowano proces beatyfikacyjny, jednak nie został oficjalnie podjęty. Dopiero w wieku XX ponowiono starania o wyniesienie Jadwigi na ołtarze. Beatyfikowana została w 1979 roku. 8 czerwca 1997 papież Jan Paweł II ogłosił ją świętą.

Bibliografia:
Ewa Hanter – „Święci polscy skarbem narodu”, Ząbki 1996,
Jerzy Pilikowski – „Szkolny Słownik Historii Polski”, Kraków 2001,
Jerzy Wyrozumski – „Królowa Jadwiga między epoką piastowską i jagiellońską”, Kraków 1997,
Encyklopedia Audiowizualna Britannica – Historia I, Poznań 2006.