Przeskocz do treści

W Normandii odsłonięto pomnik ku czci polskich lotników

Odsłonięcie pomnika odbyło się 9 czerwca 2019 roku o godz. 10:00 w 75 rocznicę lądowania wojsk alianckich D-DAY, z tradycyjnym przelotem Polskiego samolotu Spitfire dyw. 317.

W odsłonięciu pomnika uczestniczyli: ambasador RP we Francji Tomasz Młynarski, zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Jan Baster, dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adam Siwek, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk, Jan Ambroziak z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dowódcę Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych reprezentował gen. pil. Ireneusz Nowak. Wśród zgromadzonych na uroczystości znaleźli się weterani Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, przedstawiciele władz lokalnych, instytucji państwowych: prefekt prowincji Calvados, mer Plumetot oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy. Uczestniczyły w niej także polskie, francuskie oraz brytyjskie delegacje wojskowe. Asystę honorową wystawiła 41. Baza Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie, a poczet sztandarowy – 31. Baza Lotnictwa Taktycznego Poznań-Krzesiny; oficer tej jednostki odczytał także Apel Pamięci.

Pomnik upamiętni wkład Polskich Sił Powietrznych w kampanię normandzką i wyzwolenie Francji. Rzeźba symbolizuje zwycięski lot polskich pilotów w samolotach Spitfire. Autorem pomnika „Victory Fly Past Memorial” – „Zwycięski lot” jest architekt Alexander Smaga, zwycięzca międzynarodowego konkursu na projekt tego upamiętnienia. Pomnik dedykowany został polskim lotnikom z okazji setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę oraz 100-lecia Królewskich Sił Lotniczych Zjednoczonego Królestwa – RAF.

Pomnik autorstwa Alexandra Smagi przypomina o podniebnych bitwach toczonych przez polskich lotników. Rzeźba w kształcie litery V nawiązuje do angielskiego słowa „Victory”, czyli zwycięstwo, a na delikatnych strunach rozpiętych pomiędzy ramionami litery V zostały umieszczone trzy miniatury samolotów myśliwskich Spitfire, symbolizujące trzy polskie dywizjony stacjonujące na lotnisku B-10 w Plumetot. Na podstawie w kształcie znaku rozpoznawczego RAF-u umieszczono w języku polskim, angielskim i francuskim motto towarzyszące walczącym żołnierzom „Za naszą i waszą wolność”.

Patrząc na znak zwycięstwa można sobie wyobrażać jak polskie samoloty startowały i lądowały z B10 Plumetot podczas bitwy o Normandię. Ciesze się, że mogłem pomóc moją sztuką upamiętnić wkład Polskich Pilotów w zwycięstwo aliantów - autor pomnika architekt Alexander Smaga. Rzeźba autorstwa Smagi inspirowana jest pasją i bohaterstwem lotników. Symbolizuje zwycięski lot Lotników Polskich w samolotach Spitfire LF.IX. Zgodnie z tradycją II Pułku Lotniczego z Krakowa pomnik ten został poświęcony na polskiej ziemi, po czym przetransportowany do Normandii stanął blisko byłego, pierwszego pasa startowego B10 alianckich samolotów na kontynencie, w centrum miasteczka Plumetot, 2,5 km od plaży Anglików “Sword Beach”, 12 km od miasta Caen.

O artyście / Alexander Smaga, urodzony w Wiedniu, w polskiej rodzinie emigracyjnej. Ukończył studia architektury na Politechnice Wiedeńskiej u brytyjskiego architekta prof. Wiliama Alsopa z wyróżnieniem. Studiował w Paryżu w École Nationale Supérieure d'Architecture de Versailles i na Akademii Sztuk Pięknych (University of Applied Arts) w Wiedniu. Pracuje jako samodzielny architekt i designer. Jest założycielem studia architektonicznego AS Architects. Pracował nad wieloma projektami i konkursami architektonicznymi w Stanach Zjednoczonych, we Francji, w Emiratów Arabskich, w Szwajcarii w Austrii. Żyje i pracuje w Wiedniu i w Londynie. W maju ubiegłego roku wygrał międzynarodowy dwuetapowy konkurs na Pomnik Polskich Lotników w Normandii. Historia rodziny architekta jest związana z różnymi etapami walki o wolność i niepodległość Polski podczas II wojny światowej. Alexander Smaga jest również autorem projektu pomnika AK „Wstęga Pamięci” w Krakowie, projektu z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Pomnik lotników oraz pomnik AK w Krakowie to bratnie projekty. W ubiegłym roku, komitet budowy Pomnika Polskich Lotników w Anglii przekazał ziemie z lotniska Northolt pod kamień węgielny pomnika AK jako symboliczny znak wspólnego ducha w walce podczas II wojny światowej.

Udział 131 Polskiego Skrzydła Myśliwskiego w operacji "Overlord" / Rzeźba o kształcie litery V w szczególny sposób upamiętni udział Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, w inwazji aliantów podczas II wojny światowej. Inicjatorem projektu upamiętnienia Polskich Lotników w Normandii jest Polish Air Force Memorial Committee w Londynie. Rzeźba inspirowana pasją i bohaterstwem lotników, symbolizuje zwycięski lot Lotników Polskich w samolotach Spitfire Mk IX. Pomnik odzwierciedla udział trzech Dywizjonów Myśliwskich, 131 Skrzydła Myśliwskiego - 131 Polish Wing w Bitwie o Normandię w czerwcu 1944 roku, do którego należał 308 Dywizjon „Krakowski”, 302 Dywizjon” Poznański” oraz 317 Dywizjon „Wileński”. 131 Polskie Skrzydło Myśliwskie osłaniało lądowanie amerykanów na plaży Utah Beach podczas inwazji w dn. 6 czerwca o godz. 6.30. Pomiędzy 6 czerwcem a 28 czerwcem 1944 Polscy Piloci z 131 PSM wykonali blisko 2,000 lotów nad niebem Normandii. W sierpniu 1944 roku 131 Skrzydło Myśliwskie stacjonowało w Plumetot blisko Sword Beach, w miasteczku w którym Brytyjczycy zbudowali lotnisko o kryptonimie B-10.

Rozmiary pomnika: • wysokość 2,5m • szerokość 2,6m • waga 750 kg •powierzchnia pomnika: 12m2 • aleja pamięci: 11m2 • materiał: stal kwasoodporna 316L, wapień normandzki Pierre de Caen • 3 Spitfire odlew ze stali umocowane na linkach stalowych Ø 5mm / Wewnątrz znaku V umocowano 3 samoloty Spitfire LF IX (odlew ze stali) na stalowych linkach . Każdy z tych samolotów symbolizuje jeden z polskich dywizjonów, które lądowały i startowały na tym odcinku podczas inwazji. Plac pomniku o kształcie okrągłej tarczy znaku RAF, z kamienia Pierre de Caen ,przypomnina o istnieniu byłego brytyjskiego lotniska o kryptonimie B-10. Na plac pomnika prowadzi mała aleja która jest zorientowana w kierunku plaży lądowania “Sword Beach”. Patroni Pomnika „Zwycięski Lot”: mer miasta Plumetot, metropolita krakowski arcybiskup Marek Jędraszewski, Instytut Pamięci Narodowej, LOT. Partnerem strategicznym Polish Air Force Memorial Committee w Londynie oraz organizatorem prac wykonawczych jest Fundacja Wstęga Pamięci. Rzeźba ze stali kwasoodpornej została wykonana przez firmę Imperial s.c. z Małopolski.