Cmentarz Rakowicki / Historia (za: https://pl.wikipedia.org/wiki/Cmentarz_Rakowicki)
Zdjęcia w tekście p. Mirosław Boruta Krakowski.
Wytyczany i urządzany był w latach 1800-1802 (na obszarze 5,6 ha), a czynny jest od połowy stycznia 1803 roku. Powstał na terenie podmiejskiego wówczas folwarku Bosackie we wsi Prądnik Czerwony na pograniczu Olszy, w związku z wydanym zakazem pochówków na dotychczas istniejących cmentarzach przykościelnych w obrębie miasta (edykt józefiński z 1784 roku). Teren o powierzchni 10 morgów chełmińskich za 1150 złotych reńskich wykupiły od karmelitów bosych z Czernej władze austriackie. Koszt urządzenia cmentarza pokryło miasto Kraków i okoliczne gminy: Rakowice, Prądnik Biały i Prądnik Czerwony, Olsza, Grzegórzki, Piaski, Bronowice Wielkie i Bronowice Małe, Czarna Wieś, Nowa Wieś, Krowodrza, Kawiory, którym przyznano prawo do grzebania na nim zmarłych.
Powyżej grób śp. Andrzeja Izdebskiego, którego działalność - w ramach krakowskiego "Pomostu" - pozwoliła nam wracać do wspaniałych czasów I Rzeczypospolitej.
Pierwszy pogrzeb miał miejsce w styczniu 1803 (18-letniej Apolonii z Lubowieckich Bursikowej, zmarłej 15 stycznia 1803 roku). W 1807 r. wybudowano studnię, a w 1812 r. ze składek publicznych ufundowano okazały krzyż.
Grób śp. Janusza Tarkowskiego, pilota i nauczyciela lotnictwa, związanego z Ośrodkiem Szkolenia Personelu Lotniczego w Rzeszowie-Jasionce i Aeroklubem Krakowskim. Jak pięknie napisano "latanie, było dla Niego treścią życia".
Cmentarz Rakowicki był kilkakrotnie powiększany. Po raz pierwszy w 1836 r., kiedy od karmelitów czerneńskich dokupiono kolejne 10 morgów gruntu za 5 tys. zł. polskich. Rozplanowanie cmentarza zlecono architektowi, dyrektorowi wydziału budownictwa miejskiego, Karolowi R. Kremerowi, który w 1839 r. zaprojektował jego założenie parkowe. Nowo nabyty grunt poświęcono 2 listopada 1840 r. Otaczający go mur wzniesiono z materiału uzyskanego z rozbiórki kościoła Wszystkich Świętych.
W 1863 roku miasto zakupiło od karmelitów i od Walerego Rzewuskiego 5 morgów i 1743 sążni gruntu, położonego przy zachodnim murze cmentarza. Poświęcono go we wrześniu 1866 r. i zaraz rozpoczęto chowanie tam zmarłych (epidemia). Kolejne poszerzenie cmentarza miało miejsce jesienią 1886 r. o ponad 15 morgów (pośrodku nowej alei pochowano Jana Matejkę oraz Macieja Jakubowskiego).
W Panteonie "Przechodniu powiedz Ojczyźnie, że wierni Jej prawom tu spoczywamy" wymieniony jest Kilikijów. To tam, broniąc Polski przed Rosjanami, 28 czerwca 1920 roku zginął w walce ułan - Marcin Boruta.
Na przełomie 1933 i 1934 r. poszerzono cmentarz w kierunku północnym o dawny plac ćwiczeń saperów (ponad 15 ha) do obecnej wielkości (likwidując ulicę Modrzewiową). 6 czerwca 1856 r. wydano zezwolenie na budowę nowej kaplicy, jednak dopiero w latach 1861-1862 w centralnym punkcie cmentarza wzniesiono kaplicę pw. Zmartwychwstania Chrystusa Króla (fundacji Anny i Ludwika Helclów), na miejscu wówczas istniejącej drewnianej. W 1877 r. wzniesiono budynek administracyjny oraz kostnicę według projektu Salomona Saarego.
W 1976 r. został wpisany do rejestru zabytków.
Pomnik Ofiar Komunizmu - a właściwie Ofiar Rosjan i wysługujących się im zdrajców - w formie krzyża trzymanego przez ludzkie dłonie, to dzieło artysty rzeźbiarza Stefana Dousy.
W 1981 r. powołano Obywatelski Komitet Ratowania Krakowa, w ramach którego działa komisja ds. Ratowania Cmentarzy Krakowa i Ziemi Krakowskiej. OKRK organizuje coroczne kwesty na rzecz zabytkowych grobowców i nagrobków. Prace prowadzone są na cmentarzu Rakowickim i Nowym Cmentarzu Podgórskim (przy współpracy Stowarzyszenia Podgórze.pl). OKRK gromadzi fundusze na renowację zabytkowych grobowców na specjalnym koncie. Z funduszy remontowane są groby nieposiadające dysponentów.
4 listopada 2020 roku na terenie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie stanęła rzeźba przedstawiająca hrabiego Pála Telekiego, dwukrotnego premiera Węgier (1920-1921 i 1939-1941), wielkiego przyjaciela Polski, który pomagał nam w czasie wojny polsko-bolszewickiej, a także w obliczu niemieckiej agresji w 1939 roku (fot. Instytut Pamięci Narodowej, Kraków).
Uroczystość odsłonięcia rzeźby przy ul. Rajskiej 1 w Krakowie (od strony parkingu) wraz z wydarzeniami towarzyszącymi miała się odbyć 9-10 listopada 2020 roku, w przededniu Narodowego Święta Niepodległości, ponieważ hrabia Pál Teleki dobrze zasłużył się dla Rzeczpospolitej (fot. Instytut Pamięci Narodowej, Kraków). Z powodu sytuacji epidemiologicznej ceremonia została jednak przesunięta na późniejszy termin.
Uhonorowanie węgierskiego premiera było możliwe dzięki współpracy Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego i Sejmiku Województwa Małopolskiego, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Krakowie oraz Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Inicjatorem przedsięwzięcia pomnika był Komitet Społeczny Budowy Pomnika Pála Telekiego w Krakowie. Dzieło wykonał prof. Stefan Dousa (fot. Instytut Pamięci Narodowej, Kraków).
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie przedstawia filmowy dokument poświęcony Pálowi Telekiemu, dwukrotnemu premierowi Węgier (1920-1921 i 1939-1941), który odegrał istotną rolę w polskiej historii. Pomagał nam w czasie wojny polsko-bolszewickiej, a także w obliczu niemieckiej i sowieckiej agresji w 1939 roku:
