Tagi: Anna Maria Kowalska

Anna Maria Kowalska

To postępowało stopniowo, a robiło takie wrażenie, jakby Ossolineum skazywano na powolną, pewną śmierć. W warunkach gospodarki rynkowej po prostu miało nie zawracać głowy „postępowcom” i dla dobra przyszłych pokoleń jak najprędzej się „samozlikwidować”. Jeszcze niedawno z dumą opowiadało się studentom o lwowskich losach Zakładu Narodowego im. Ossolińskich (fot. exlibris wydawnictwa i gmach we Lwowie za Wikipedią), a pokolenia polonistów wychowywano na genialnych edycjach „Biblioteki Narodowej”.

Dziś kultura narodowa jest w pogardzie. Co tam Mickiewicz! „BN – ka” nie jest nikomu do niczego potrzebna. Młodzież nie czyta klasyki, młodzież zajmuje się „liberaturą”, wyrzućmy Ossolineum wraz z całą jego tradycją na śmietnik. O tym, że przez lata krakowski oddział Ossolineum był wydawcą dwumiesięcznika „Ruch Literacki”- zwyczajnie zapomniano.

Wedle Ministra Zdrojewskiego to, co się stało z Ossolineum to tylko „niefrasobliwość”, zatem żadne konsekwencje wobec kogokolwiek nie zostaną wyciągnięte. Przykro mi, ale głośnych zapewnień o ratowaniu wydawnictwa i kontynuacji serii wydawniczych nie jestem w stanie w tej sytuacji, mimo najszczerszych chęci traktować poważnie.

I tak będzie ze wszystkim. Cichutko, skromniutko, bez rozgłosu, za to z niezwykłą „troską” ogłosi się upadłość wszystkiego, „co Polskę stanowi”. A w tle wieczna zabawa, festiwale: „sportowe”, „kulturalne”, „edukacyjne”… Iluminacje, zabawy i „homagia” charakteryzowały powitanie zaborców. Tylko prawie nikt już dzisiaj o tym nie pamięta.

Anna Maria Kowalska

Jasio z uczelni wrócił bez ikry.
Spotkał go bowiem wypadek przykry.
Koledzy z katedr prowadzą blogi!
I jeden rzekł mu: „O Boże drogi!
Ty nie masz bloga? Jesteś naiwny,
Trochę dziecinny i nieaktywny!
Straszliwe wielce niedopatrzenie!
Skazujesz siebie na nieistnienie!

Nie ma cię w sieci? Nie idziesz w górę!
Napisz pamiętnik, czuj koniunkturę!”
Jak nie pamiętnik, to załóż stronę,
Na której wszystko jest wymienione.
I konferencje, i publikacje,
Adres, telefon, rekomendacje,
Stopnie, tytuły…„Po co?””Zobaczysz.
Nie ma cię w sieci – to nic nie znaczysz…..
A jak już będziesz – znaczna poprawa.
Sława i chwała, chwała i sława”!

Piszą tak właśnie. Się urodzili,
W szkołach bywali, tu, tam trafili,
Cenne nagrody otrzymywali,
Publikowali, publikowali,
Publikowali (robią to jeszcze),
W jakich ilościach! Przechodzą dreszcze,
A w ilu miejscach! Zdumienie bierze.
Niezwyciężeni, silni żołnierze
Sprawy prywatnej i jednostkowej.
Zawsze o sobie. W formie bojowej.

Są blogi inne. O polskich sprawach.
Świecie nauki, nowych ustawach,
Ale kolegom marzy się jedno:
(W sztafecie sławy zawzięcie biegną)
Pieniądze, prestiż i „panietego”……
Zatem – o sobie. Sam, swój, swojego.

Spytał kolegę  Jasio zdumiony:
„Nie bywasz aby sobą zmęczony?
Wszak informujesz o każdej zmianie,
Żeś dyrektorem jest, „sobiepanem”,
Czy kierownikiem jakichś projektów?
A jak używasz władz intelektu?
To sprawy ważne, ale mi powiedz,
Kim jesteś w świecie? Kim, jako człowiek?
Komu pomogłeś? Czy tylko temu,
Co cię popierał w ramach systemu?
Gdy szło o Polskę – zabrakło głosu.
Siedziałeś cicho, ofiaro losu.

Ja – praw do sławy sobie nie roszczę.
Tobie też radzę: kończ, wstydu oszczędź!

Idę. A ciebie zostawiam z ćwiekiem
W głowie: a jakim jesteś człowiekiem?
Znaczysz – czy służysz na stanowisku?
Stosujesz mobbing, formy nacisku?
Przemyśl to jeszcze. Czas jest po temu.
Dałeś się wkręcić w absurd systemu!”

Choć świat się zmienia: jedno niezmienne:
Jedno się zdaje dla świata cenne:
Moda znaczenia i panowania,
Licznych stanowisk chęć piastowania.
Władza, pieniądze, siła i sława…..

I gdzie tu miejsce dla „państwa prawa”?

Anna Maria Kowalska

W związku z liczoną w tysiącach falą zwolnień, która ogarnęła placówki oświatowe (właściwą skalę masowych wypowiedzeń poznamy dopiero jesienią), dowiadujemy się, że oto w ramach programu wsparcia ONyKS, oferowanego w Małopolsce zwalnianym, nauczyciele dowiedzą się m.in. „jak rozwijać własny biznes” – i otrzymają pomoc psychologiczną (za: (tś,PAP), Tysiące nauczycieli na bruk, Gazeta Polska Codziennie, poniedziałek, 2 lipca 2012).

Zaiste, pomoc psychologiczna (a może coś więcej?) jest potrzebna, ale w pierwszym rzędzie tym, którzy tą formę „wsparcia” wymyślili. Zresztą – nie tylko tą, jak się za chwilę okaże. W każdym normalnym, demokratycznym państwie istnieje podział ról społecznych, z uwagi na uzdolnienia, zdobyte wykształcenie i predyspozycje. Mówi się także o szczególnym powołaniu do niektórych zawodów.

I tak: z reguły nauczyciele zajmują się uczeniem dzieci i młodzieży, wykładowcy akademiccy – prowadzeniem badań naukowych i dydaktyką. Kucharze gotują. Fryzjerki czeszą. Hydraulicy też robią swoje i basta. Są także osoby o wielostronnych uzdolnieniach, a jakże. No, ale u nas już jakiś czas temu o tym zapomniano i teraz okazuje się, że wszyscy, o dziwo, nadajemy się (za jakie grzechy?) tylko do dwóch celów: albo do prowadzenia własnej działalności gospodarczej, albo do pracy w przedsiębiorstwie (przemysłowym, edukacyjnym, itp.). Ewolucja idzie dalej, i oto dzięki formom samorządowych działań wspierających dowiadujemy się, że wykształcenie kierunkowe kompletnie nie ma znaczenia! Czyli – do czego służy nauczyciel? Po zwolnieniu – do prowadzenia biznesu (o ile odkryje w sobie cechy biznesmena). Albo do wykonywania prac fizycznych, np. jako operator koparki (takie propozycje już też się zdarzają). Albo do pracy w żłobku, przepraszam, przedsiębiorstwie żłobkowym. Prezydent Wałbrzycha na tę okoliczność przewiduje powstanie trzech nowych placówek tego typu. Mało, że nauczyciel przeżywa traumę, rozbicie, spowodowane sytuacją, to jeszcze „wciska” się go natychmiast – niemal kompletnie bez przygotowania – w nieskoordynowane działania, które za chwilę, z racji braku przystosowania delikwenta do nowych, zmiennych warunków rynkowych mogą spowodować kolejną traumę i klęskę. Piękna perspektywa, nie ma co.

Skutki tych działań są więcej, niż opłakane, ale to, co jest, jeszcze urzędnikom nie wystarcza. Aktualnie korozja przeżera dno, na którym się znajdujemy. Dalej – już tylko przepaść, w którą musimy wpaść, bo innego wyjścia nikt z decydentów chyba nie przewidział. Wszystko się rozpada, a planu ratunkowego dla państwa jak nie było – tak nie ma.

Już widzę zwolnionego profesora, jak dzielnie zjeżdża do kopalni na szychtę, i sztygara, jak w tym czasie równie odważnie zastępuje go na uniwersytecie, na wydziale humanistycznym. Jakiż wtedy będzie boom, iluż to studentów będzie chciało od sztygara zaliczenie! A fizyk w żłobku! To dopiero  wywoła poruszenie! Może być jeszcze ciekawiej, w końcu i inne przykłady „modernizacji” idą z góry. A że absurdystów już od dawna nikt nie czyta…

Anna Maria Kowalska

Tak sobie myślę, że gdyby Witold Gombrowicz dożył dzisiejszych czasów, niewątpliwie protestowałby przeciw „kolektywizacji” sposobu myślenia i istnienia Polaków w szkolnych i uczelnianych „przedsiębiorstwach gospodarczych”. Można go lubić, albo nie lubić, ale jedno przyznać mu trzeba: był w działaniu i myśleniu „prywatny” i indywidualny aż do bólu. Ciekawam, czy młodzi nauczyciele opowiadają swoim uczniom choćby o tym, że autentyczność „ja” widział w proteście przeciw wszelkiej opresji wobec indywidualnego „ja”? Czy zagłębiają się w formy Gombrowiczowskiej metafizyki, czy czytają spory i polemiki krytyczne na ten temat? Czy też zadowalają się wyłącznie wyrywkowymi cytatami z Wikipedii, bądź przenicowanymi „ferdydurkicznymi” aluzjami i schematami? Schematami, przed którymi podobno nie ma ucieczki?

Pozostaję z nadzieją, że ta druga ewentualność nie zachodzi. I oby nigdy nie zachodziła.

Co jednak z indywidualizmem? Czy bycie indywidualistą w czasach współczesnych ma wartość? Czy ma wartość wędrówka pod prąd wszelkich z góry zadekretowanych założeń? Na przykład: czy znajdujemy sens w czytaniu książek, dzieł historycznych i literackich, na przekór ekspansji tzw. „kultury audiowizualnej”? Czy ma sens walka o szeroką i zarazem pogłębioną perspektywę oglądu świata, której żadne multimedia nie zapewnią?

Wątpię, by Gombrowicz patrzył dziś bezczynnie na ciągłe obniżanie się wartości czytelniczej literatury polskiej i powszechnej na korzyść tzw. „literatury wagonowej”. Czy istniałby dziś w naszej świadomości i pamięci, gdyby nie Jego twórcze zanurzenie w tekstach literackich? A może warto, choćby i z Wikipedii przypomnieć sobie to, co myślał i pisał o tzw. ”wielkiej literaturze”, którą odstawiliśmy na półkę, by karmić się….no właśnie, czym? A co wiemy o sposobie postrzegania świata przez Gombrowicza? Słyszeliśmy aby, m.in. o świecie, jako o pacjencie, karmionym „systemami, ideami, doktrynami” aż do niestrawności, której objawów trudno i dziś nie dostrzegać?

Drodzy Państwo, czas na konkluzję: bierzmy się za mądre czytanie spuścizny Gombrowicza w pełnym brzmieniu. Nieśpieszne, rozsądne, systematyczne i krytyczne, ma się rozumieć.

Anna Maria Kowalska

Kilka dni temu wracałam do domu tramwajem. Wraz ze mną – grupa na oko gimnazjalnej młodzieży wraz z nauczycielką. Wszyscy, jak jeden mąż, z wyłączeniem „pani”, czujnie śledzącej zachowania podopiecznych, rozmawiali wyłącznie o…..elektronicznych gadżetach. Ci zaś, którzy o nich nie mówili – dzierżyli je w dłoniach, budząc stanem posiadania zachwyt i zazdrość kolegów.

Po chwili rozmowy niemal ucichły. Młodzież bez zbędnych wstępów zatopiła się w różnorakich aktywnościach. Chłopcy testowali nowego palmtopa, grając w jakąś grę. Ktoś podłączał do swego sprzętu gigantycznych rozmiarów słuchawki, by za chwilę, założywszy je na uszy, całkowicie odciąć się od świata. Młode panienki awanturowały się, bo jedna nie była w stanie odczytać informacji, przesłanej przez drugą drogą sms – ową. Jeszcze inni pilnie czytali otrzymane właśnie wiadomości.

Patrzyłam na to całe towarzystwo przez chwilę – i nagle pojęłam, co w tym wszystkim jest nie tak – i co najbardziej przeraża. Otóż – świat realny nie robił na tej młodzieży kompletnie żadnego wrażenia. Za oknem piękne słońce, mnóstwo kwitnących kwiatów, świeżość ścinanej, czerwcowej trawy, zapach lip – a wewnątrz tramwaju: kompletny „odlot”. Twarze, tracące wyraz. oczy, wlepione w mniejsze, lub większe monitory, czy jak tam zwał. Było w tym coś bardzo niebezpiecznego. Zbiorowa fascynacja, połączona z ogłupiającym uzależnieniem i przesadnym oddaniem temu „drugiemu”, wirtualnemu życiu. „Oni nie są już wolni” – pomyślałam. „A co z nami”?

Anna Maria Kowalska

Kiedy się głębiej zastanowić – aktualny kryzys europejski jest „inżynierom dusz” bardzo na rękę. Z tej prostej przyczyny, że stan ciągłej niepewności i transformacji narodów i społeczeństw owocuje zwiększonym lękiem o przyszłość, przede wszystkim ekonomiczną. W Polsce obawa przed utratą źródeł dochodu (utrata pracy) sprawia, że skupiamy się bardziej nad doraźnym zabezpieczaniem podstaw naszej egzystencji niż nad tym, co się wokół nas dzieje. Duża część społeczeństwa polega wyłącznie na informacjach mediów głównego nurtu, nie przeprowadzając ich krytycznej analizy. W rezultacie, nie widząc wpływów nowych, nie tylko konsumpcjonistycznych ideologii, przenikających do mediów mainstreamowych i Internetu ulegamy propagandowym wzorcom zaplanowanej i wykreowanej przez kolejną mutację „inżynierów dusz” rzeczywistości. Wielu Polaków wyłączyło, istniejące od zawsze w polskiej tradycji kulturowej i narodowej krytyczne myślenie historyczne i oparte na nim mechanizmy obronne. Dzieje się tak, gdyż ciężar informowania o rzeczywistości rozłożył się między „stare” i nowe media, pogłębiając tym samym chaos semantyczny. Internet, tak często wykorzystywany przez młodzież spełnia aktualnie rolę „quasi – edukatora”, z którym młodzi liczą się często bardziej niż z rodziną (zwłaszcza pokoleniem dziadków), Kościołem i szkołą.  Duża część informacji, zawartych w Internecie ma niewiele wspólnego z prawdą! Proces  zakłamywania rzeczywistości pogłębia się z racji kryzysowej sytuacji w polskim szkolnictwie szczebla podstawowego i średniego, łącznie z wyższym. Szczególnie dotkliwa zdaje się pop – kulturyzacja i ideologizacja uniwersytetów, akademii i wyższych uczelni zawodowych, przebiegająca stopniowo, ale niezwykle skutecznie. Może ona mieć miejsce właśnie na owym ahistorycznym podłożu, ukształtowanym w dużej mierze przez mainstreamowe, nowe media i ich hybrydyczne „przybudówki”. W rezultacie także środowisko akademickie doświadcza „spętania” i skołowania, nie wiedząc, ku czemu się zwrócić.

Co powinniśmy zrobić, aby ochronić się przed ekspansją „nowego zniewolenia”? Podjąć, na szeroką skalę, działania edukacyjne, zmierzające ku wyjaśnianiu i rozumieniu zjawisk, manipulacji i prowokacji, z którymi aktualnie mamy do czynienia. Ocalać polską tradycję i kulturę narodową, w oparciu o prawdę historyczną, mówioną także w Internecie. Osobliwie dbać o chrześcijaństwo, jako fundament kultury europejskiej i polskiej, ale doceniać także kulturotwórczą rolę Kościoła Katolickiego dziś. Nie możemy pozwalać na to, by nasza wiara była deptana i poniżana, by lekceważono Krzyż i Dekalog, a tym samym myśl o grzeszności ludzkiej natury. Nie mogą także na to pozwalać ludzie niewierzący, ale szczerze pragnący kierować się uniwersalizmem Dziesięciorga Przykazań. To jest nasze, wspólne, aktualne Westerplatte – wymiar zadań, które wypada nam podjąć, w myśl sugestii, pozostawionej nam przez Jana Pawła II. Oby nikt z nas nie czuł się z tego zwolniony!

Anna Maria Kowalska

Przed miesiącem poznaliśmy wyniki rankingu polskich szkół wyższych „Rzeczpospolitej” i „Perspektyw”. Zwyciężył, jak wszyscy wiemy, Uniwersytet Jagielloński. Obszerne informacje na temat kryteriów tegorocznego rankingu zawiera majowy numer „Perspektyw” („Perspektywy 2012, nr 5). Czytamy w nim między innymi, że:

„Nasz ranking to (…) nie tylko narzędzie, które mądrze wykorzystane może posłużyć maturzystom i ich rodzicom. Ranking to także kompendium wiedzy o aktualnym stanie polskiego szkolnictwa wyższego – panoramiczne zdjęcie, wykonane tu i teraz, przedstawiające nasze uczelnie i ich ambicje z różnych, ale nieprzypadkowo dobranych perspektyw.

W ranking wpisana jest wizja uczelni idealnej – model, który co roku Kapituła Rankingu dopasowuje do zmieniającej się akademickiej, społecznej i gospodarczej rzeczywistości, kontekstu, w jakim uczelnie działają. Uczelnia idealna A.D. 2012 prowadzi badania na światowym poziomie, jest prężna, blisko powiązana z rynkiem pracy oraz gospodarką i stwarza studentom jak najlepsze warunki do studiowania. W duchu i w działaniu jest innowacyjna i międzynarodowa.

I w tym sensie ranking może być drogowskazem dla uczelni. Podpowiada im – opierając się na rozsądku członków Kapituły, wiedzy, płynącej z bieżącej analizy trendów w światowych rankingach oraz mądrości, zgromadzonej w ciągu trzynastu już lat doświadczeń, w którą stronę należałoby się w przyszłości profilować, jakie aspekty działalności rozwinąć, jakie wyznaczyć priorytety. Tak widziany ranking może stać się ważnym impulsem dla budowania kultury jakości na uczelni.

Zwłaszcza, że trudno znaleźć drugi, tak rozbudowany ranking na świecie! Wielość grup kryteriów, ich skład, rozkład procentowy wag, sposób doboru kryteriów, starania o wykorzystanie jak największej liczby „twardych” danych – są unikalne. I w wielu krajach służą za źródło inspiracji w tworzeniu nowych, narodowych rankingów. (…) Ranking to także mechanizm posiadający zdolność samouczenia się”.(Jakość w centrum uwagi, s.032 – 033).

„Mamo, jak pięknie! Tato, jak cudnie!”. Ale już w tym samym numerze „Perspektyw” znajdujemy swoistą „zachętę” do takiego „samouczenia się” dla osób, sprawdzających tegoroczne matury z języka polskiego. Cel bardzo szczytny: profilowanie sposobu myślenia egzaminatora i stwarzanie egzaminowanym, a zapewne niedługo przyszłym studentom idealnych warunków do bliżej nieokreślonej autoekspresji. W częściach „szkoleniowego” artykułu: „Czary, mary, co za piękna praca”, zatytułowanych: „Krótko i dobrze”, oraz „Zrozumieć maturzystę” Dariusz Chętkowski przedstawia swoje uwagi:

„Kolejne roczniki uczniów piszą coraz krótsze prace. Wszystkie subtelności, które dawni maturzyści oddaliby kilkudziesięcioma sążnistymi zdaniami, obecne pokolenie potrafi zsyntetyzować w jeden, krótki komunikat. Pięć takich komunikatów i uczeń jest przekonany, że zrealizował temat. Tak bowiem pisze pokolenie wychowane na internecie. Tymczasem egzamin maturalny z języka polskiego jest tak skonstruowany, że lubi dłużyzny. Jedna strona bardzo źle, pięć stron dobrze, dwie strony to znak, że temat nie został jeszcze wyczerpany. Czy egzaminatorzy są przygotowani do tego, by w krótkim tekście dostrzec, jak wiele maturzysta ma do powiedzenia? Nieraz klucz rozwiązań jest dłuższy niż wypracowanie maturalne. Dlatego krótkie prace trzeba umieć czytać. Tu sens sam nie idzie do głowy (…).

Pióro młodego człowieka wchodzi w temat jak w masło. Od razu w samą głębię zagadnienia. Uczeń nie potrzebuje wstępu. Dzisiaj panuje moda na zaczynanie od środka. To jest wzór wypowiedzi w internecie. Można, oczywiście, zmuszać dzieciaki do pisania wbrew temu, jak pisze cały świat z wyjątkiem kilku zramolałych osób, które akurat rządzą maturą. Można kazać uczniom odwracać oczy od monitora i pochylać się nad Orzeszkową czy Żeromskim. Tak, tam są wzorce pisania, o które nam chodzi: dłużyzny, które upodobali sobie nasi dziadowie. To jest pisanie z epoki przedkomputerowej, z galaktyki Gutenberga. Poloniści robią, co mogą, aby wymusić na uczniach długie prace. Jednak nie wszyscy ludzie młodzi ulegli temu praniu mózgów. Nie każda praca maturalna będzie więc rodzajem papki, do jakiej przyzwyczajeni są egzaminatorzy. Ta część maturzystów, co więcej czasu spędza w sieci, niż w szkole, napisze prace, które dla sprawdzających będą twardym orzechem do zgryzienia. (…) Zasady pisania, jakimi żywią się egzaminatorzy jakiś czas temu zostały wysadzone z posad niczym tama retencyjnego zbiornika. Nie wątpię, że matura z języka polskiego przepoczwarzy się prędzej czy później i dogoni współczesność. (…) Obawiam się, że dzika energia krótkich prac maturalnych jest nie do uchwycenia dla wielu egzaminatorów. Jestem pewien, że niejednego maturzysty wcale nie trzeba ciągnąć do góry, aby uzyskał wysoki wynik. Gdyby przyjrzeć się z należytą uwagą krótkiej pracy, może się okazać, że jest ona wręcz przeładowana treścią, tylko w jakimś piątym wymiarze. Egzaminatorzy, nie bądźcie tacy tradycyjni, spróbujcie wejść w ten wymiar. Hokus, pokus, czary mary i…co za piękna praca! Aż wstyd, że wcześniej tego nie widziałem”.(D. Chętkowski, Czary, mary – co za piękna praca, s. 006 – 007) ).

Przynajmniej wiemy, na czym w tym wypadku polega to dążenie do „ideału”. Na „ruszaniu z posad bryły świata” („Międzynarodówka”). Oraz na schlebianiu pop – kulturowym gustom młodzieży i dostrzeganiu „głębi” w ewidentnym niedouctwie. „Ramole”, którzy widzą całe wynikające z tego zło – albo się „elastycznie” przestawią, albo prędzej, czy później, zapewne z pomocą nowelizacji Kodeksu Pracy, czy kolejnego ministerialnego rozporządzenia trafią na śmietnik historii. A że nie znamy jeszcze nowej formuły egzaminu maturalnego z języka polskiego , który to egzamin jest przecież brany pod uwagę podczas przyjęcia na studia wyższe – aż strach się bać…

Anna Maria Kowalska

Świat wokół nas zurzędniczał do cna. Żyjemy w labiryncie wytycznych, planów, książeczek opłat, powiadomień, przypomnień, renegocjacji umów – i działania, narzucane przez szereg instytucji, których klientami jesteśmy warunkują nasz sposób istnienia. Przestaliśmy analizować i prześwietlać specyfikę podejmowanych mechanicznych czynności. Systemy w których zmuszeni jesteśmy egzystować niejako narzucają nam konieczność ciągłych zmian. Powoli stajemy się quasi – cyborgami, i nie ma w tym żadnej przesady. Od stopnia znajomości zbiurokratyzowanych procedur i tempa ich wdrożenia uzależnia się wszak stopień naszego profesjonalizmu w konkretnej instytucji. Nikt nie pyta, jaki jest faktyczny cel stosowania wszystkich nakazanych prawem procedur. Trzeba je znać i wdrażać – brzmi odpowiedź indagowanego przez nas w tej sprawie urzędnika. Nic to, że procedury niejednokrotnie wykluczają się wzajemnie. Naszą misją jest stały rozwój, lifelong learning – uczenie się przez całe życie. Czego? Ano – nowych, kafkowskich ścieżek załatwiania spraw, wypełniania formularzy, czy radzenia sobie z wnioskami o dotacje. Czyli przelewania z pustego w próżne. I to zarówno w formie elektronicznej, jak i papierowej. A precyzja wykonania gra tu główną rolę. Bez perfekcji i precyzji ani rusz.

Jeśli szukamy przyczyn bierności obywateli w zakresie działania na rzecz państwa, ale także wspólnot lokalnych – zwróćmy i na to uwagę. Obywatele po prostu nie mają na nic czasu! Są wykończeni „przepisomanią”. Boją się jutra. Między jedną kolejką a drugą, między jednym formularzem a drugim mija im życie. A do tego ten stres, czy aby wszystko zostało zapisane i wypełnione jak należy. Bo przecież dotacje mogą zostać cofnięte, pensja nie zostanie przelana na konto na czas, dofinansowanie wypoczynku świątecznego gdzieś się zapodzieje… I jeszcze dopilnowanie terminowości wykonania, odstanie w kolejce, złożenie serii podpisów we właściwych rubrykach, kliknięcie przepisową ilość razy… Bo inaczej upomną, albo zwolnią. A jeśli zwolnią: biuro pośrednictwa pracy, kolejne formularze, szkolenia….Odmowy… Czysty koszmar. „Zmodernizowane” błędne koło.

I tak przynajmniej do 67 roku życia, o ile uda nam się przetrwać. Ciągła „walka o oddech”. I kto nas w to wrobił?

Anna Maria Kowalska

W ramach festiwalu „pochylania się nad”, czas tym razem pochylić się nad wynikami testów kompetencyjnych szóstoklasistów. Rzekomo trudniejsze od tych z lat poprzednich, wypadły raczej blado. Przynajmniej tako rzecze Centralna Komisja Egzaminacyjna.  Najbardziej podobały mi się uwagi o tym, że dzieci świetnie poradziły sobie z przygotowaniem instrukcji sporządzenia napoju. To znaczy, że zadatki na barmanów już są! Brawo! Fatalnie jest natomiast z inteligencją słowną. Wygląda na to, że ubóstwo słownictwa powoduje m.in. nieumiejętność przepraszania, wyrażania współczucia, czy odmawiania komuś. Nareszcie! Tak właśnie miało być! Niedługo i tak wymrą nieliczni erudyci, radzący sobie z tymi trudnymi sztukami. I całe szczęście. Żyją za długo, trują, przepraszają, mówią „nie” i tylko zawracają głowę tym, którzy idą z postępem. Opóźnianie tego marszu to zawracanie Wisły kijem! Już zresztą zastąpili  tych niepoprawnych nudziarzy coraz popularniejsi koledzy enterowcy, a ci w wyniku przyspieszonej ewolucji zmienią się niebawem w braci cyfrowców. Jednopłciowych zresztą, tak oszczędniej. Multyplikacja, czyli rozmnażanie także przebiegać będzie drogą cyfrową, na multipleksach. I to obligatoryjnie. Mamy kryzys, tanie państwo na tym na pewno zarobi. Ale, jak znam życie, potomkowie archaicznego „społeczeństwa informacyjnego” liczby od cyfry już odróżniać nie będą. Łza się w oku kręci? Trudno, nie wolno płakać! „Chłopaki nie płaczą”. Trzeba nam i to zaakceptować. Taka to już nieuchronna dziejowa, pop – kulturowa konieczność. Taka karma. „Narodowa strategia spójności”!

Anna Maria Kowalska

Przed kilku laty miałam przyjemność opiekować się gościem zagranicznym spoza Europy, jednym ze znanych, także w Polsce, profesorów uniwersyteckich. W ramach Jego gościnnego pobytu w Polsce braliśmy udział w spotkaniach naukowych. Wśród nich był krakowski panel dyskusyjny (część szerszej, cyklicznej „europejskiej” konferencji filozoficznej), którym interesowaliśmy się szczególnie. Środowisko jego Organizatorów miało wprawdzie ideowo odległe, z naszego punktu widzenia nadmiernie liberalne zapatrywania, jednak po chwili zastanowienia podjęliśmy decyzję o wysłuchaniu opinii Panelistów i zabraniu głosu w dyskusji. Nie ukrywaliśmy, że jesteśmy ciekawi przemyśleń Gospodarzy. W końcu każdy, jak sądziliśmy,  ma prawo do wzięcia udziału w debacie i zaprezentowania własnych poglądów.

Tak się złożyło, że dzień przed panelem wiedliśmy w innej instytucji spory filozoficzne z naukowcem, który miał w owym spotkaniu uczestniczyć. Do dziś pamiętam ówczesne ożywienie naszego adwersarza i uczestników spotkania. Spór był autentyczny, oparty na konflikcie idei. Przykuwał zatem uwagę i skłaniał do rewizji własnych przemyśleń.

Następnego dnia o oznaczonej godzinie stawiliśmy się w strategicznym miejscu. Panel odbył się, a jakże, ale głosu zabrać nam nie pozwolono. Dopuszczono bodaj dwie Osoby, których wypowiedzi były raczej luźno związane z podejmowanym zagadnieniem. Niemożność podjęcia debaty, czy choćby zadania kilku ważnych pytań uzasadniano niesłychanym, niewyobrażalnym wprost zmęczeniem utytułowanych Panelistów. Patrzyliśmy na Nich z niedowierzaniem. Żaden się nie słaniał, nie mdlał, nie miał ataku wyrostka robaczkowego ani kłopotów z sercem. „Nasz” także nie. A przecież nikt nie protestował, a z decyzją natychmiast się pogodzono. Ostatnie słowo należało zatem do Organizatorów spotkania. I tak oto Profesor spoza Europy miał niepowtarzalną okazję doświadczyć specyfiki „europejskich” „norm”(?!) prowadzenia w tym, przecież liberalnym środowisku dyskusji na rzekomo „otwarte”(?!) tematy. Poglądy naszych adwersarzy w ostatecznym rozrachunku okazały się absolutnie dogmatyczne, nie do podważenia!

Do dziś zachodzimy w głowę – czego się bali? Wyjścia poza utarty schemat? Powiewu niezależnej myśli? Odsłonięcia drogi do prawdy, niekoniecznie zbieżnej z drogą, którą kroczą Oni? Obalenia autorytetu Instytucji i swoich Gości? Ale to przecież Osoby doskonale znane w środowisku, o ustalonej renomie, z erystyką za pan brat…

Jedno pewne: po tym, co się stało – najlepszej prasy za oceanem nie mają i mieć nie będą. A ten klasyczny „strzał w stopę” to już nie jest nasze zmartwienie. Na szczęście.

Anna Maria Kowalska

Jak informuje w dzisiejszej „Rzeczpospolitej” Jolanta Ojczyk: (Dzieci ubywa, nauczycieli nie. Rzeczpospolita, poniedziałek, 14 maja 2012, nr 111, s. 1; C 6) „dzieci nie przybywa i do szkół chodzi ich coraz mniej, ale liczba nauczycieli nie zmalała. Nie można dostosować liczby pedagogów do potrzeb edukacyjnych, bo Karta Nauczyciela zbyt mocno chroni ich miejsca pracy, utrudniając racjonalne zarządzanie kadrami w szkołach. Winni są również dyrektorzy szkół, którzy nie znają prawa i nie potrafią skutecznie zwalniać nauczycieli. Dowodzi tego orzecznictwo sądów”.

Co zatem można zrobić w tej sprawie? Ano, wzmocnić wiedzę dyrektorów szkół z zakresu prawa i przypomnieć, że istnieje słynny już art. 20 Ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. DzU z 2006 r nr 97, poz. 647), przypominany w niniejszym artykule. Kierując się literą prawa „w razie likwidacji szkoły lub zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów oraz zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć rozwiązuje się z nim stosunek pracy”.

Jak wspomina na swym blogu przywoływany przez Autorkę Dariusz Chętkowski, łódzki nauczyciel LO, wydziały edukacji niektórych miast organizują obowiązkowe szkolenia, w ramach których, cytuję za artykułem:  „dyrektorzy szkół kształcą się w sztuce zwalniania z pracy”. Na wręczenie wypowiedzeń mają czas, wedle Autorki, do końca maja.

Teraz już rozumiemy, co to znaczy skutecznie „zarządzać kadrami”. Już widzę dyrektorów na warsztatach z asertywności: władczych, twardych, nieugiętych, wręczających seryjne wypowiedzenia z powołaniem się na konkretny paragraf i bez mrugnięcia okiem. Przy okazji przybył nam nowy kierunek w sztuce współczesnej: „sztuka zwalniania z pracy”. Tylko co na to artyści i historycy sztuki?

Anna Maria Kowalska

I tak oto doczekaliśmy się nowoczesnych urządzeń w służbie ściągania maturalnego. Wystarczy podpiąć to „coś” do telefonu komórkowego… I efekt gotowy. To najlepszy dowód, jak bardzo jesteśmy bezradni wobec „udogodnień” technicznych, oddanych ludziom dalekim od przestrzegania norm moralnych i podstawowych zasad przyzwoitości.

Czas zatem, zamiast bezsilnie utyskiwać na dzisiejszą młodzież, zacząć od siebie. Wrócić do starych, sprawdzonych metod, które gwarantują osiąganie realnych celów edukacyjnych.

Zrehabilitujmy dochodzenie do wiedzy w pocie czoła. Oby nauka oznaczała wysiłek, pracę nad sobą, a nie, jak obecnie, zabawę – „radosne” „prześlizgiwanie” się po powierzchni rzeczy. Doceniajmy także walkę z własnym lenistwem, słabością.

Zacznijmy promować i nagradzać wymagających nauczycieli, wychowawców, doceniać nauczycieli akademickich, zwłaszcza takich, którzy stawiają oceny niedostateczne. To znak, że traktują swoich podopiecznych serio i autentycznie im na nich zależy. Wtedy w sposób naturalny wytworzy się zapoznana relacja: mistrz – uczeń. Im szybciej – tym lepiej.

Nie bójmy się nakazu! Uczeń powinien nauczyć się pewnych rzeczy także na pamięć! Z czego zbuduje na późniejszym etapie edukacji gmach własnej erudycji? Nie kształćmy pokoleń, niewolniczo przytroczonych do pecetów, laptopów, palmtopów, etc., bo technika bywa zawodna i lubi szwankować. I co wtedy? Czarna dziura? Dziecko nie doda dwóch do dwóch bez kalkulatora?

Służmy Prawdzie! Dajmy młodym szansę zapoznać się z faktami ale także z ich krytyczną oceną.. Uczmy kultury dyskusji. A o nas samych niech świadczy jedność słów, myśli i czynów. I z tego najczęściej „egzaminujmy” własne sumienia.

Czas także na rewizję samego pojęcia „wiedzy”. Niech to nie będzie (w zakresie szeroko pojętej humanistyki) konstrukt teoretyczny, wytwarzany w trudzie kolektywnym, z pomocą ideologii „politycznej poprawności”, ale zebranie obiektywnych danych, opatrzonych stosownymi komentarzami, które pozwalają na trzeźwą ocenę sytuacji i samodzielne wnioskowanie.

Tylko tyle – i aż tyle. Jest nad czym myśleć…

Anna Maria Kowalska

Mam doskonałe wiadomości! Już wiemy, na czym ma polegać w praktyce reforma szkolnictwa wyższego, przystosowująca je do rynku pracy! Mogliśmy to wywnioskować już dawno z wypowiedzi Pani Minister Barbary Kudryckiej, ale wczoraj rzecz dotarła do nas jeszcze bardziej jednoznacznie. W programie „Tomasz Lis na żywo” Prezes PZU Andrzej Klesyk stwierdził m.in., że młodzież w ramach studiów jest kształcona indywidualistycznie, a on chce osoby pracującej w grupie (i w pełni „posłusznej” „firmie” – uwaga moja – A.K.). A co zrobić, żeby taki efekt uzyskać? I tu głos Pana Prezesa zabrzmiał jak Dzwon Zygmunta. Otóż, jak twierdzi (cytuję za blogiem Prof. Bogusława Śliwerskiego, wpis z dnia 8.05.2012): „zbyt mało jest tu zagranicznych profesorów”! Muszą nam zatem pomóc obcokrajowcy! Dopiero Oni, jak rozumiem, zapewnią naszemu krajowi ów „twórczy dynamizm grupy”, określany tak przez pewnego Klasyka Literackiego. Czyli, co staje się coraz bardziej jednoznaczne: lekarstwem na całe zło będzie pełne otwarcie i zatrudnianie na uniwersytetach (i zapewne nie tylko) Osób obcego pochodzenia z zagranicznych instytucji naukowych, by z ulgą zaprowadzać porządek tam, gdzie aktualnie króluje wszechobecna anarchia i indywidualizm.

O planach zatrudniania obcokrajowców i uzyskiwaniu przez Nich uprawnień promotorskich wspominała w jednym z zeszłorocznych wywiadów prasowych Pani Minister (Nauka w unijnym lustrze. Z prof. Barbarą Kudrycką rozmawia Bronisław Tumiłowicz. „Przegląd” 2011, nr 31). Przy sposobności dotarło do nas nareszcie, o co chodzi w przypadku częściowej, a znaczącej likwidacji mianowania na wyższych uczelniach. Proste jak drut. Zwolni się niepokornego Polaka, a zatrudni obcokrajowca! A nawet kilku. A kto nie wierzy, niechaj spojrzy na interpelacje w Sejmie na przestrzeni ostatnich lat, uważnie poczyta dokumenty Ministerstwa, zarządzenia i statuty uczelniane i znowelizowaną Ustawę o Szkolnictwie Wyższym, a przede wszystkim weźmie pod lupę dokonującą się właśnie „internacjonalizację” studiów. Więcej nie trzeba. Analityka myślowa to jednak podstawa w każdej sytuacji.

Anna Maria Kowalska

Już po maturach z języka polskiego: podstawowej i rozszerzonej. Młodzież się cieszy, bo była „łatwizna”, mnie znacznie mniej do śmiechu. Planowałam napisanie dłuższego felietonu, ale po obejrzeniu arkuszy mam do powiedzenia tylko jedno:  śledząc „ewolucję” formuły egzaminu maturalnego z języka ojczystego na przestrzeni ostatnich lat, a zwłaszcza to, co funkcjonuje teraz, myślę, że dzisiejszym Młodym ekstremalnie trudno wcielać w czyn słowa Ojca Świętego o „wymaganiu od siebie, gdyby nawet inni od Nich nie wymagali”.

Anna Maria Kowalska

Jakie są granice polemiki, bądź interpretacji czyjejś wypowiedzi? Przyzwoitość nakazuje przed rozpoczęciem dialogu przeczytać cały artykuł Osoby, co do której sądów mam wątpliwości; zastanowić się nad celem jego napisania i intencjami, jakie Autorowi przyświecały, a następnie dopiero odnieść się merytorycznie do przedstawionych argumentów. Jeśli wypowiedź jest, np. częścią wywiadu – przed sformułowaniem własnej opinii, czy podjęciem dyskusji także z nim trzeba zapoznać się w całości. Co chyba oczywiste, konieczne jest także każdorazowe „danie poprawki” na sytuację, w ramach której dana wypowiedź została udzielona. Przecież fragment artykułu, konferencji prasowej, czy wywiadu, wyrwany z kontekstu może zostać zręcznie „wmanipulowany” w sensy, o jakich „recenzowanemu” Autorowi nawet się nie śniło…..

Powiedzą Państwo, że przypominam o oczywistościach. Ale przecież dopiero wówczas, gdy te podstawowe warunki zostaną spełnione, możemy spodziewać się na portalach internetowych i w prasie autentycznych dysput, podejmowania szczerego dialogu, ścierania się poglądów i stanowisk.

Przy braku zachowywania zasad etycznych i rozlicznych manipulacjach słownych „dyskusje” portalowe i prasowe zwyczajnie mijają się z celem. Są zbyt często odbiciem złej woli Dyskutantów, poszukiwaniem własnej racji, bądź agresywnym pokrzykiwaniem na „targowisku próżności”.